Inleiding
Deze foto’s met bijbehorende tekst zijn te zien geweest tijdens de tentoonstelling georganiseerd door het Wijkcomité Oost in het kader van Nijmegen 2000, in juni 1995.
De foto’s komen grotendeels uit de privécollectie van de heer Wim Ubachs. Ze zijn gemaakt door zijn vader. Die kocht in die tijd zijn fototoestellen in Kleef. Zijn ouders kwamen beide uit Maastricht. Vanwege het werk van vader Ubachs gingen hij en zijn vrouw in Nijmegen op de Barbarossastraat wonen. De vader van W. Ubachs was leraar aan de Ambachtsschool. Zij kregen zes kinderen. W. Ubachs is geboren en getogen in Nijmegen Oost. Hij werd geboren in 1928 in de Barbarossastraat. Toen Wim vier jaar oud was, verhuisde het gezin naar de Pater Brugmanstraat. De verhalen bij de foto’s zijn van hem. 
Eugénie Ubachs en Wiesje van Roessel
Hier zien we Eugénie Ubachs en Wiesje van Roessel in de Pater Brugmanstraat. “De enige auto in de straat was van pa van Roesel”. Deze was schilder. De kinderen uit de straat werden met zijn allen wel eens met de auto naar Mook gebracht om daar te wandelen en te spelen in het bos.
De jeugd van de Pater Brugmanstraat, 1938-1939
De foto is genomen in de richting van de Jan van Goyenstraat, ter hoogte van nummer 39.
Voorste rij van links naar rechts:
1. Leo Terwindt; hij woonde op de Bijleveldsingel en kwam in de Pater Brugmanstraat spelen.
2. Sjors Panhuysen (Pater Brugmanstraat).
3. Wiesje Ubachs (Pater Brugmanstraat 20, daarvoor was dit nr. 12 en nu is het nummer 14).
4. Riet van Roesel (Pater Brugmanstraat 11; dochter uit het 2e huwelijk van van Roesel).
5. Sjef van Roesel, jongetje met step, (Pater Brugmanstraat 11; zoon uit het 2e huwelijk van van Roesel).
6. Winnie Pullens (Pater Brugmanstraat), zoontje van de eerste Nijmeegserijschoolhouder.
achterste rij van rechts naar links:
7. Piet van Roesel, jongen met fiets, (Pater Brugmanstraat 11; zoon uit het eerste huwelijk van van Roesel).
8. Willy van Roesel, meisje met zwart strikje, (Pater Brugmanstraat 11), dochter uit het eerste huwelijk van van Roesel.
9. onbekend.
10. Wim Overes; deze woonde op de Bergen en Dalse weg naast de burgemeester, die in het hoekhuis woonde; de tuin van het huis kwam uit op een gangetje, dat uitkwam op de Pater Brugmanstraat (dit is het gangetje van nu nummer 3) Wim speelde altijd met de kinderen in de Pater Brugmanstraat.
11. Piet Bijlard; hij zat in februari 1944 in de tram bij het station en kwam op bij het bombardement in februari 1944.
Om geen speciale reden speelden de kinderen “beneden” in de straat. Eigenlijk kwamen ze nooit verder dan nummer 41. Naast nummer 41 was Godfried Bomans op kamers bij mevrouw van Gent.
Voor het huis van van Roesel, 1935-1936
Staande van links naar rechts:
1. meisje: onbekend;
2. jongen met Emily Overes op zijn rug: onbekend;
3. Emily Overes;
4. Jos de man;
5. Toon Geraedts;
6. Rudi Ubachs;
7. Jacques Jenniskens;
8. Piet Bijlard (met zwart pak, wit overhemd en stropdas);
9. zittend op de stoeprand van links naar rechts:Louis Ubachs;
10. Wim Ubachs;
11. Wim Overes.
Zomer in de Pater Brugmanstraat, 1937-1938
De drie meisjes vooraan van links naar rechts:
1. Eugénie Ubachs;
2. Wiesje Ubachs;
3. Riet van Roesel;
Achterste rij van links naar rechts:
4. Sjef van Roesel;
5. Ria de Man, met fiets en zonnebril;
6. Wim Ubachs (met mondharmonica);
7. Louis Ubachs;
8. Wim Overes (met trommel).
Wiesje Ubachs op de fiets, 1938-1939
De foto is genomen in de richting van de Jan van Goyenstraat ongeveer ter hoogte van nummer 29. De straat en de stoep was net bestraat. Toen Wim Ubachs in 1932 in de straat kwam wonen was het zand.
Pater Brugmanstraat 9, 11 en 13, 1938-1939
Op nummer 9 woonde de familie Geraedts. De heer Geraedts was directeur van het café “De Harmonie” op de Burchtstraat in Nijmegen. De heer en mevrouw Geraedts waren gescheiden en zij bleef met twee zoons en een dochter op nummer 9 wonen. Dit huis was een trefpunt voor de jeugd. Op zomeravonden kocht mevrouw Geraedts een grote zak pinda’s en die werd verdeeld onder de jeugd die in de tuin samenkwam. Op nummer 11 woonde de familie van Roesel. Op nummer 13 woonde de dames Verhallen. Zij waren onderwijzeressen. Minister Cals heeft daar nog op kamers gewoond.
Hangjongeren 1937-1938
Iedere zondag na de kerk kwamen de jongelui hier bij elkaar. De foto is genomen in de richting van de Bergen en Dalseweg met het zicht op de oneven nummers van de Pater Brugmanstraat. Wie woonden er?
Nummer 1: het hoekhuis; hier woonde burgemeester Steinweg; daarna hebben er achtereenvolgens gewoond de familie Bensdorp, Minister Rutten met zijn familie, Jezuiten en nu (2005) is het een studentenhuis.
Nummer 3: familie Verwer.
Nummer 5: familie Hoelen.
Nummer 7: ?
Nummer 9: Mevrouw Geraedts met haar kinderen.
Van links naar rechts staan op de foto: 1. Wim Ubachs; 2. Toon Geraedts (met fiets); 3. Louis Ubachs;
4. Jacques Jenniskens (vooraan met fiets); 5. Rudi Ubachs;
De “Ramen zemen”, 1937-1938
De familie Jenniskens van nummer 20 was op vakantie. Wim Ubachs, Piet van Roesel en nog een derde jongen hadden blauwe besjes tegen de ruiten gegooid. Moeder Ubachs, de vrouw rechts op het tuinpad voor nummer 20 (nu 14) vond dat de deugnieten het zelf schoon moesten maken voordat de familie Jenniskens terug zou zijn. En dat gebeurde zoals we hier kunnen zien. Op nummer 24 woonde de weduwe Hagemeyer. Een van haar kinderen was hockeyinternational en werd later dokter. Later werd dit nummer 18 en ging de familie Jaartsveld, dierenartsen, er wonen. Vroeger kon je op de daken van de huizen van nummer 6 tot 18 (nu) lopen. Op nummer 8 woonden “grijze muizen”. In de oorlog bedoelde men daarmee soldatenhoeren. Als zij in de tuin lagen te zonnen konden zij vanaf het dak bekeken worden. En dat gebeurde ook. Naast de familie Hagemeyer was tot ongeveer 1936 een “bos” tot waar nu ongeveer nummer 30 is. Daar werden nog vóór de oorlog vijf nieuwe huizen gebouwd ( nu de panden 20 t/m 28).
Van rechts naar links (dus vanaf Hagemeyer) woonden er de volgende families:
1. Rietbergen; zij hadden geen kinderen.
2. Terwindt;
3. Biessels; mevrouw Biessels werd wel dertig keer bediend ; dat wist natuurlijk de hele straat.
4. van Wijck; zij waren na de oorlog daar gaan wonen; voor de oorlog woonden deze familie in het “bovenste” deel van de straat tegenover de garage. Na de oorlog zijn de huizen daar door de Duitsers in brand gestoken uit woede.
5. Terlingen.
Het feest van de koningin 31 augustus voor de oorlog! 1938-1939
Al van oudsher was koninginnedag een feest wat groots gevierd werd in de Pater Brugmanstraat. Het feest werd gevierd met de “onderkant” van de straat, d.w.z. het deel van de straat vanaf de Berg en Dalseweg tot ongeveer nummer 30. Er werd geld opgehaald, de moeders naaiden zelf vlaggetjes die over de straat werden opgehangen. Van het opgehaalde geld werden de vlaggetjes betaald, de prijsjes voor het zaklopen en koekhappen enzovoort. In de tuinen werden ijzeren hangers geprikt waaraan lampions werden gehangen. De heer Bijlard, die bij de gemeente werkte (architect?), zorgde daarvoor.
Zaklopen: Eugénie Ubachs
Koekhappen op koninginnedag 31 augustus
Op de foto zien we links Dieudonné Jenniskens, die een gespannen touw met daaraan de koek vasthoudt, waarnaar Greet Geraedts hapt. Daarnaast staat Henk Hagemeyer (de hockeyer), die ook een touw vasthoudt voor een andere (onbekende) koekhapper.
Winter 1944-1945
Met Kerstmis 1944 lag er sneeuw en ook in januari was het van de negende tot de dertigste winters weer met flinke sneeuwval. Aan het eind van januari matige tot strenge vorst. In West-Nederland vallen 22000 mensen ten offer aan de hongerwinter.
Op 20 september 1944 werd Nijmegen bevrijd. Maar in september 1944 moest iedereen zijn huis uit en werd geëvacueerd vanwege de beschietingen, die nog tot februari 1945 zouden duren.
Het huis van van Roesel is door een granaat getroffen
Al moest iedereen zijn huis uit betekende dat nog niet dat iedereen dat ook deed. Op nummer 19 woonde de familie Burm met hun opa Moonen, die 75 jaar was. Hij was rijnschipper geweest en ging zijn huis niet uit. Gelukkig is tijdens de beschietingen zijn huis niet getroffen. Ondanks zijn 75 jaren meldde hij zich als eerste bij de Engelsen toen deze een loods nodig hadden om de Rijn over te steken.
Ook broer Rudi (Ubachs), die ondergedoken was geweest vanwege de Arbeitseinsatz en na de bevrijding weer teruggekomen was, bleef tijdens de beschietingen in het ouderlijk huis (nu nr. 14) om een oogje in het zeil te houden. Ook hij is niet getroffen.
Op nummer 12 aan de overkant woonde Rijssenbeek. Door een granaatinslag was van dat pand de hele voorgevel boven eruit. Vader Ubachs had zijn studeerkamer op de 1ste verdieping. Hij verzamelde porceleinen bordjes van de keramiekfabriek de Sfinx in Maastricht. Door de genoemde granaatinslag in het huis ernaast gingen 45 van de honderd bordjes die aan de muur hingen aan barrels. De muur scheurde. Op nummer 10 vloog alleen de voordeur open en daardoor gebeurde daar niets ernstigs.
Zicht op muur van “van Hasselt en de Koning”, 1944-1945
Op de foto: staande Rudi Ubachs, zittend op de slee: links Wiesje Ubachs, midden ?, rechts Eugénie Ubachs.
Aan de linkerkant de huizen met de huidige nummers: 10, 8 en 6.
De foto dateert van de winter 1944-1945. De foto is genomen in de richting van de Berg en Dalseweg. Op de linkerhoek van de Pater Brugmanstraat en de Berg en Dalseweg is het pand van het Architecten-bureau Van Hasselt en de Koning, dat later de naam Haskoning kreeg en nu Royal Haskoning heet.
Achter “Van Hasselt en de Koning” is een klein stukje te zien van het pand wat nu Berg en Dalseweg 80 is. Naast het pand Berg en Dalseweg 80 stond vroeger op de hoek van de Berg en Dalseweg en de van Nispenstraat een heel groot herenhuis. Dat huis had een gracht eromheen en een bruggetje naar de van Nispenstraat.
De muur die we zien is de muur van de tuin van van Hasselt en de Koning. Er werden kippen gehouden. Het was de bedoeling dat daar huizen gebouwd werden, wat niet gebeurd is maar er was al wel de nummering voor. De huizen aan die kant van de Pater Brugmanstraat zijn een paar keer van huisnummer verwisseld. Wat nu nummer 14 is, was daarvoor nummer 20 en dáárvoor nummer 12.
Achter de tuin van Haskoning was de bloemisterij van Smit. Deze was in de oorlog bij de WA, NSB. Na de oorlog is Ton Jansen in de bloemisterij gekomen. De ingang was op de Berg en Dalseweg.
Op deze foto zien we het bovengenoemde hele grote herenhuis. Deze foto is ouder dan de foto van Afbeelding 14 en dateert van ongeveer 1935. Waarschijnlijk is het hoekhuis Bergen en Dalseweg/ Pater Brugmanstraat hier nog een woonhuis en nog niet het architectenbureau. Achter het hoekhuis zien we weer een stukje van Berg en Dalseweg 80. Daarnaast het grote herenhuis, dat er na de oorlog niet meer was. Op Afbeelding 14 zien we daar een braakliggend terrein. Op de hoek een oude lantarenpaal. Blijkbaar vond men een lantarenpaal op de hoek voldoende.